راه‌های غلبه بر عزت نفس پایین در نوجوانان

تاریخ ارسال : 19 اردیبهشت 1403

عزت نفس پایین در دوران نوجوانی می‌تواند مشکلاتی را در زمینه‌های مختلف زندگی ایجاد کند. خبر خوب این است که با روش‌های مختلف می‌توان به نوجوانان برای افزایش عزت نفسشان کمک کرد.

در اینجا چند راهکار برای غلبه بر عزت نفس پایین در نوجوانان ارائه می‌شود:

1. گفتگوی حمایتی و تشویق:

• صحبت‌های مثبتی با نوجوانتان داشته باشید و از نقاط قوت و توانایی‌های او تعریف کنید.
• به جای تمرکز بر اشتباهات، بر تلاش‌ها و پیشرفت‌های او تمرکز کنید.
• به او گوش دهید و احساسات او را درک کنید.
• حمایت عاطفی خود را به او نشان دهید و به او بگویید که همیشه کنارش هستید.

2. ایجاد فرصت‌های موفقیت:

• نوجوان را تشویق کنید تا در فعالیت‌هایی که به آنها علاقه دارد شرکت کند و در آنها موفقیت کسب کند.
• به او کمک کنید تا اهداف واقع‌بینانه‌ای برای خود تعیین کند و برای رسیدن به آنها تلاش کند.
• موفقیت‌های او را جشن بگیرید، چه بزرگ و چه کوچک.

3. آموزش مهارت‌های مقابله‌ای:

• به نوجوانتان مهارت‌های حل مسئله و مقابله با استرس را آموزش دهید.
• به او کمک کنید تا احساسات خود را به طور مثبت بیان کند.
• به او یاد بدهید که چگونه با انتقاد و شکست به طور سازنده برخورد کند.

4. الگوی رفتاری مناسب باشید:

• اعتماد به نفس خود را به نوجوانتان نشان دهید و به او بگویید که چگونه با چالش‌ها و مشکلات خود کنار می‌آید.
• مثبت‌اندیش باشید و از خودگویی منفی خودداری کنید.
• به نوجوانتان نشان دهید که خودتان را دوست دارید و به خودتان احترام می‌گذارید.

5. کمک حرفه‌ای:

اگر عزت نفس پایین نوجوانتان شدید یا مداوم است، از یک متخصص سلامت روان کمک بگیرید.

عزت نفس به چه معناست؟

عزت نفس به مجموعه‌ای از افکار، احساسات و عواطف و تجربیات یک فرد درباره خودش گفته می‌شود. این که فرد چقدر خود را ارزشمند و دوست‌داشتنی می‌داند، چقدر به توانایی‌های خود ایمان دارد و چقدر از خودش راضی است، همه در عزت نفس او نقش دارند.

به عبارت دیگر، عزت نفس تصویری است که ما از خودمان در ذهن داریم. این تصویر می‌تواند تحت تاثیر عوامل مختلفی مانند تجربیات دوران کودکی، روابط با دیگران، موفقیت‌ها و شکست‌ها، و باورهای ما درباره خودمان شکل بگیرد.

عزت نفس بالا به معنای داشتن احساس ارزشمندی و لیاقت، اعتماد به نفس، و رضایت از خود است. افرادی که عزت نفس بالایی دارند، خود را باور دارند و به توانایی‌هایشان ایمان دارند. آنها از چالش‌ها نمی‌ترسند و برای رسیدن به اهدافشان تلاش می‌کنند. همچنین، آنها روابط سالمی با دیگران برقرار می‌کنند و به خود و دیگران احترام می‌گذارند.

عزت نفس پایین به معنای احساس بی‌ارزشی، عدم اعتماد به نفس، و نارضایتی از خود است. افرادی که عزت نفس پایینی دارند، ممکن است دائماً خود را با دیگران مقایسه کنند و احساس ناکافی بودن کنند. آنها ممکن است از چالش‌ها دوری کنند و به دنبال تایید دیگران باشند. همچنین، آنها ممکن است در روابط خود با مشکلات زیادی مواجه شوند.

عزت نفس سالم برای داشتن یک زندگی شاد و موفق ضروری است. عزت نفس سالم به ما کمک می‌کند تا:

• اعتماد به نفس داشته باشیم و به توانایی‌های خود ایمان داشته باشیم.
• اهداف خود را تعیین کنیم و برای رسیدن به آنها تلاش کنیم.
• چالش‌ها را بپذیریم و از آنها درس بگیریم.
• روابط سالمی با دیگران برقرار کنیم.
• به خود و دیگران احترام بگذاریم.

راه‌های مختلفی برای افزایش عزت نفس وجود دارد. برخی از این راه‌ها عبارتند از:

• صحبت‌های مثبتی با خودتان داشته باشید.
• بر نقاط قوت و توانایی‌های خود تمرکز کنید.
• به خودتان برای موفقیت‌هایتان پاداش بدهید.
• از اشتباهات خود درس بگیرید.
• با افراد مثبتی که به شما ایمان دارند معاشرت کنید.
• در صورت نیاز از کمک حرفه‌ای استفاده کنید.

به یاد داشته باشید که عزت نفس یک صفت ثابت نیست و می‌توان آن را تغییر داد. با تلاش و پشتکار، می‌توانید عزت نفس خود را افزایش داده و به یک فرد شاد و موفق تبدیل شوید.

فرق عزت نفس و اعتماد به نفس 

عزت نفس و اعتماد به نفس، هر دو مفاهیم مهمی در روانشناسی هستند، اما تفاوت‌های ظریفی بین آنها وجود دارد.

عزت نفس به طور کلی به ارزش و باور ما نسبت به خودمان اشاره دارد. این احساسی است که در مورد ارزش ذاتی خودمان داریم، فارغ از توانایی‌ها یا دستاوردهایمان. عزت نفس بر اساس تصویری است که از خودمان در ذهن داریم، و این تصویر می‌تواند تحت تاثیر عوامل مختلفی مانند تجربیات دوران کودکی، روابط با دیگران، و باورهای ما درباره خودمان شکل بگیرد.

اعتماد به نفس به باور ما به توانایی‌های خودمان برای انجام یک کار خاص یا رسیدن به یک هدف خاص اشاره دارد. این احساسی است که در مورد توانایی خودمان برای موفقیت داریم. اعتماد به نفس بر اساس مهارت‌ها و تجربیات ما در یک زمینه خاص شکل می‌گیرد.

به عبارت دیگر، عزت نفس در مورد این است که چه کسی هستیم، در حالی که اعتماد به نفس در مورد این است که چه کاری می‌توانیم انجام دهیم.

مثال:

فرض کنید که شما می‌خواهید در یک مسابقه ورزشی شرکت کنید.

• اگر عزت نفس بالایی داشته باشید، به خودتان ایمان دارید و حتی اگر برنده نشوید، از شرکت در مسابقه لذت می‌برید. شما خودتان را ارزشمند می‌دانید، فارغ از نتیجه مسابقه.
• اما اگر عزت نفس پایینی داشته باشید، ممکن است به توانایی‌های خودتان شک داشته باشید و از شرکت در مسابقه ترس داشته باشید. شما ممکن است احساس کنید که به اندازه کافی خوب نیستید و ممکن است از شکست بترسید.

در اینجا چند نکته کلیدی برای درک تفاوت بین عزت نفس و اعتماد به نفس آورده شده است:

• عزت نفس پایدارتر از اعتماد به نفس است. عزت نفس بر اساس باورهای عمیق ما درباره خودمان است، در حالی که اعتماد به نفس می‌تواند با توجه به شرایط و موقعیت‌ها تغییر کند.
• عزت نفس بر همه زمینه‌های زندگی ما تأثیر می‌گذارد، در حالی که اعتماد به نفس به طور خاص به توانایی ما در انجام یک کار خاص یا رسیدن به یک هدف خاص مرتبط می‌شود.
• می‌توان عزت نفس و اعتماد به نفس را افزایش داد. با تلاش و پشتکار، می‌توانید باور خود را به خودتان و توانایی‌هایتان تقویت کنید.

مهم است که هر دو عزت نفس و اعتماد به نفس بالایی داشته باشید. عزت نفس بالا به شما کمک می‌کند تا احساس ارزشمند و دوست‌داشتنی داشته باشید، و اعتماد به نفس بالا به شما کمک می‌کند تا به اهداف خود برسید.

عوامل و دلایل عزت نفس پایین در دانش آموزان و نوجوانان:

عوامل متعددی می‌توانند در عزت نفس پایین دانش آموزان و نوجوانان نقش داشته باشند. این عوامل را می‌توان به طور کلی به دو دسته درونی و بیرونی تقسیم کرد:

عوامل درونی:

• باورهای منفی درباره خود: دانش آموزانی که عزت نفس پایینی دارند، اغلب باورهای منفی زیادی درباره خود دارند. آنها ممکن است فکر کنند که به اندازه کافی خوب، باهوش یا جذاب نیستند.
• خود انتقادی: این افراد تمایل دارند دائماً خود را با دیگران مقایسه کنند و بر اشتباهات و نقاط ضعف خود تمرکز کنند.
• ترس از شکست: ترس از شکست می‌تواند مانع از تلاش دانش آموزان برای رسیدن به اهدافشان شود و عزت نفس آنها را پایین بیاورد.
• کمبود مهارت‌های مقابله‌ای: دانش آموزانی که عزت نفس پایینی دارند، ممکن است مهارت‌های مقابله‌ای لازم برای کنار آمدن با چالش‌ها و مشکلات را نداشته باشند.

عوامل بیرونی:

• آزار و اذیت: آزار و اذیت کلامی، فیزیکی یا سایبری می‌تواند به طور قابل توجهی عزت نفس دانش آموزان را پایین بیاورد.
• قضاوت و انتقاد: قضاوت و انتقاد مداوم از سوی والدین، معلمان یا همسالان می‌تواند عزت نفس دانش آموزان را از بین ببرد.
• شکست تحصیلی: شکست تحصیلی مکرر می‌تواند به عزت نفس دانش آموزان آسیب برساند و آنها را نسبت به توانایی‌های خود دچار تردید کند.
• مشکلات خانوادگی: مشکلات خانوادگی مانند طلاق، خشونت خانگی یا سوء استفاده می‌تواند عزت نفس دانش آموزان را به طور قابل توجهی تحت تاثیر قرار دهد.
• فشارهای اجتماعی: فشارهای اجتماعی برای مطابقت با استانداردهای زیبایی یا محبوبیت می‌تواند عزت نفس دانش آموزان را به خصوص در دوران نوجوانی پایین بیاورد.

علاوه بر این، برخی از ویژگی‌های شخصیتی نیز می‌توانند فرد را در برابر عزت نفس پایین آسیب‌پذیرتر کنند. به عنوان مثال، دانش آموزانی که کمال‌گرا هستند یا به دنبال جلب رضایت دیگران هستند، ممکن است بیشتر در معرض عزت نفس پایین باشند.

عزت نفس افراد غالباً در چه سن و چه محیطی شکل میگیرد؟

عزت نفس افراد از بدو تولد و در طول زندگی شکل می‌گیرد، اما دوران کودکی، به خصوص بین سنین 3 تا 11 سالگی، نقش بسیار مهمی در این زمینه دارد. در این دوران، محیط و تجربیات فرد نقش کلیدی در شکل‌گیری تصویری که از خود دارد ایفا می‌کنند.

عوامل مهمی که در شکل‌گیری عزت نفس در دوران کودکی نقش دارند عبارتند از:

• محیط خانواده: حمایت، تشویق و محبت والدین، عزت نفس کودک را تقویت می‌کند. در مقابل، انتقاد، سرزنش و بی‌توجهی می‌تواند به عزت نفس کودک آسیب برساند.
• روابط با همسالان: دوستان و همکلاسی‌ها می‌توانند بر عزت نفس کودک تأثیر بگذارند. تجربه‌هایی مانند آزار و اذیت یا طرد شدن توسط همسالان می‌تواند عزت نفس کودک را پایین بیاورد.
• موفقیت‌ها و شکست‌ها: موفقیت‌ها در زمینه‌های مختلف مانند تحصیل، ورزش یا فعالیت‌های هنری می‌تواند عزت نفس کودک را تقویت کند. در مقابل، شکست‌ها و ناکامی‌ها می‌توانند به عزت نفس کودک آسیب برساند.
• معلمین و مربیان: معلمین و مربیان می‌توانند با تشویق، حمایت و ایجاد فرصت‌هایی برای موفقیت، به تقویت عزت نفس دانش‌آموزان خود کمک کنند.

علاوه بر دوران کودکی، عوامل دیگری نیز می‌توانند در شکل‌گیری عزت نفس در طول زندگی نقش داشته باشند، مانند:

• تجربیات تحصیلی و شغلی: موفقیت در تحصیل و شغل می‌تواند عزت نفس را تقویت کند. در مقابل، شکست‌ها و ناکامی‌ها در این زمینه‌ها می‌توانند به عزت نفس آسیب برساند.
• روابط عاطفی: داشتن روابط سالم و صمیمی با دیگران می‌تواند عزت نفس را تقویت کند. در مقابل، روابط ناسالم و سمی می‌توانند به عزت نفس آسیب برساند.
• سلامت جسمی و روانی: سلامت جسمی و روانی خوب می‌تواند عزت نفس را تقویت کند. در مقابل، بیماری‌ها و مشکلات روحی و روانی می‌توانند به عزت نفس آسیب برساند.

نشانه‌های عزت نفس پایین در نوجوانان:

عزت نفس پایین در دوران نوجوانی می‌تواند مشکلاتی را در زمینه‌های مختلف زندگی ایجاد کند.

برخی از نشانه‌های رایج عزت نفس پایین در نوجوانان عبارتند از:

احساسات و افکار:

• احساس بی‌ارزشی و عدم لیاقت: نوجوانانی که عزت نفس پایینی دارند، ممکن است دائماً خود را با دیگران مقایسه کنند و احساس کنند که به اندازه کافی خوب، باهوش یا جذاب نیستند.
• خود انتقادی زیاد: این افراد تمایل دارند دائماً خود را سرزنش کنند و بر اشتباهات و نقاط ضعف خود تمرکز کنند.
• ترس از شکست: ترس از شکست می‌تواند مانع از تلاش نوجوانان برای رسیدن به اهدافشان شود.
• تفکر منفی: این افراد ممکن است دائماً افکار منفی درباره خود و توانایی‌هایشان داشته باشند.
• احساس ناامیدی و بی‌تفاوتی: نوجوانانی که عزت نفس پایینی دارند، ممکن است نسبت به آینده بی‌تفاوت باشند و انگیزه‌ای برای تلاش نداشته باشند.

رفتارها:

• انزوا و گوشه‌گیری: این افراد ممکن است از معاشرت با دیگران دوری کنند و ترجیح دهند زمان خود را به تنهایی بگذرانند.
• افت تحصیلی: عزت نفس پایین می‌تواند منجر به افت تحصیلی و بی‌علاقه‌گی به درس شود.
• رفتارهای پرخاشگرانه یا ضد اجتماعی: نوجوانانی که عزت نفس پایینی دارند، ممکن است با پرخاشگری یا رفتارهای ضد اجتماعی مانند قلدری یا سوء مصرف مواد مخدر سعی کنند احساسات خود را پنهان کنند.
• مشکلات در تصمیم‌گیری: این افراد ممکن است در تصمیم‌گیری و انتخاب‌های مهم زندگی با مشکل روبرو شوند.
• بی‌توجهی به ظاهر: نوجوانانی که عزت نفس پایینی دارند، ممکن است به ظاهر خود بی‌توجه باشند و از خود مراقبت نکنند.

علاوه بر این، برخی از نشانه‌های جسمانی نیز می‌توانند با عزت نفس پایین مرتبط باشند، مانند:

• خستگی و کمبود انرژی
• مشکلات خواب
• تغییرات اشتها
• دردهای معده یا سردرد

راهکار رهایی از عزت نفس پایین

رهایی از عزت نفس پایین یک فرآیند تدریجی و نیازمند تلاش و پشتکار است. با این حال، با استفاده از راهکارهای مختلف می‌توانید عزت نفس خود را به مرور زمان ارتقا دهید.

در اینجا چند راهکار برای رهایی از عزت نفس پایین ارائه می‌شود:

1. افکار خود را به چالش بکشید:

• باورهای منفی خود را شناسایی کنید. به افکاری که دائماً در ذهن شما تکرار می‌شوند توجه کنید. آیا این افکار واقع‌بینانه و منطقی هستند؟ یا تحت تأثیر تجربیات منفی گذشته، مقایسه خود با دیگران یا کمال‌گرایی شکل گرفته‌اند؟
• باورهای منفی خود را به چالش بکشید. از خود بپرسید که آیا شواهدی برای تأیید این افکار وجود دارد؟ آیا می‌توان آنها را با افکار مثبت‌تر و واقع‌بینانه‌تر جایگزین کرد؟
• بر نقاط قوت و توانایی‌های خود تمرکز کنید. به یاد داشته باشید که هر انسانی نقاط قوت و ضعف خاص خود را دارد. به جای اینکه دائماً بر اشتباهات و ضعف‌های خود تمرکز کنید، بر نقاط قوت و توانایی‌های خود تمرکز کنید.

2. با خودتان مهربان باشید:

• خود انتقادی را کنار بگذارید. همه انسان‌ها اشتباه می‌کنند. به جای اینکه دائماً خود را سرزنش کنید، از اشتباهات خود درس بگیرید و به خودتان فرصت جبران بدهید.
• با خودتان مثل یک دوست صحبت کنید. به خودتان همان محبت و احترامی را که به دوستانتان می‌دهید، بدهید.
• برای خودتان ارزش قائل باشید. به یاد داشته باشید که شما ارزشمند و دوست‌داشتنی هستید، صرف نظر از اینکه چه کسی هستید یا چه کاری می‌توانید انجام دهید.

3. اهداف واقع‌بینانه تعیین کنید و برای رسیدن به آنها تلاش کنید:

• اهداف کوچک و قابل دسترس برای خود تعیین کنید. رسیدن به هر هدف، عزت نفس شما را تقویت می‌کند و به شما انگیزه می‌دهد تا به تلاش خود ادامه دهید.
• برای رسیدن به اهدافتان برنامه‌ریزی کنید. گام‌های لازم برای رسیدن به هر هدف را مشخص کنید و برای انجام آنها برنامه‌ریزی کنید.
• از شکست نترسید. شکست بخشی از فرآیند یادگیری است. از شکست‌های خود درس بگیرید و به تلاش خود ادامه دهید.

4. از دیگران کمک بگیرید:

• با یک دوست یا یکی از اعضای خانواده مورد اعتماد خود صحبت کنید. صحبت کردن در مورد مشکلاتتان می‌تواند به شما در احساس بهتر شدن کمک کند.
• از یک متخصص سلامت روان کمک بگیرید. یک روانشناس یا مشاور می‌تواند به شما در درک ریشه‌های عزت نفس پایینتان و یافتن راهکارهای مناسب برای غلبه بر آن کمک کند.

5. به خودتان زمان بدهید:

• تغییر عزت نفس زمان می‌برد. انتظار نداشته باشید که یک شبه بتوانید عزت نفس خود را به طور کامل تغییر دهید.
• صبور باشید و به تلاش خود ادامه دهید. با گذشت زمان و تلاش، می‌توانید عزت نفس خود را به طور قابل توجهی ارتقا دهید.

خدمات مشاوره روانشناسی آنلاین در moshavere.org

در دنیای پرشتاب امروز، بسیاری از افراد با چالش‌های مختلفی در زندگی روبرو می‌شوند که حل آنها به تنهایی دشوار است. مشاوره روانشناسی می‌تواند راه حلی مؤثر برای غلبه بر این چالش‌ها و ارتقای کیفیت زندگی باشد.

moshavere.org با گرد هم آوردن متخصصان مجرب و کارآزموده در زمینه مشاوره روانشناسی، بستری را فراهم کرده است تا افراد بتوانند به خدمات مشاوره روانشناسی آنلاین در هر نقطه از دنیا دسترسی داشته باشند.

خدمات آنلاین مشاوره moshavere.org شامل موارد زیر است:

• مشاوره روانشناسی فردی: برای حل مشکلات شخصی، اضطراب، افسردگی، عزت نفس پایین، و ...
• مشاوره پیش از ازدواج: برای شناخت بهتر زوجین و افزایش احتمال یک ازدواج موفق
• مشاوره خانواده: برای حل مشکلات خانوادگی، روابط زناشویی، فرزندپروری و ...
• مشاوره تحصیلی: برای انتخاب رشته، برنامه‌ریزی تحصیلی، افزایش انگیزه تحصیلی و ...
• مشاوره شغلی: برای انتخاب شغل، ارتقای شغلی، حل مشکلات محل کار و ...

مزایای استفاده از خدمات مشاوره روانشناسی آنلاین moshavere.org:

• دسترسی آسان: شما می‌توانید در هر زمان و مکانی که هستید، به صورت آنلاین با مشاور خود ارتباط برقرار کنید.
• راحتی و آسودگی: نیازی به صرف وقت و هزینه برای رفت و آمد به مطب مشاور نیست.
• محیطی امن و محرمانه: تمام جلسات مشاوره به صورت محرمانه برگزار می‌شود.
• هزینه مقرون به صرفه: هزینه مشاوره آنلاین معمولاً از مشاوره حضوری کمتر است.
• انتخاب مشاور: شما می‌توانید از بین لیست مشاوران moshavere.org، مشاوری را انتخاب کنید که با نیازها و شرایط شما مطابقت داشته باشد.

برای دریافت نوبت مشاوره آنلاین از moshavere.org، کافی است به وب سایت این مجموعه مراجعه کنید و پس از ثبت نام، از طریق پنل کاربری خود، اقدام به انتخاب مشاور و زمان مورد نظر خود نمایید.

همین امروز با moshavere.org اولین قدم را برای ارتقای سلامت روان خود بردارید!