انواع اختلال خلقی

اختلال افسردگی اساسی (Major Depressive Disorder)، که گاهی به عنوان افسردگی بالاتر یا افسردگی کلینیکی نیز شناخته می‌شود، یکی از شایع‌ترین اختلالات روانی است و به عنوان یک وضعیت روانی شدید و پایدار افسردهی تعریف می‌شود که تأثیرات جدی بر زندگی روزمره و کیفیت زندگی فرد دارد.

علایم و عوارض اختلال افسردگی اساسی شامل موارد زیر می‌شود:

1. افسردهی: افسردهی شدید و پایدار، که ممکن است در طول روزها و به طور مداوم برای مدت زمان حداقل دو هفته وجود داشته باشد.

2. کاهش انرژی: کاهش عمومی در سطح انرژی و کاهش علاقه و شور و اشتیاق برای انجام فعالیت‌های روزمره.

3. کاهش تمرکز و توجه: مشکلات در تمرکز، توجه و تصمیم‌گیری، که می‌تواند تأثیر منفی بر کارایی و عملکرد روزمره فرد داشته باشد.

4. تغییرات در وزن: افزایش یا کاهش وزن بدون رژیم غذایی، که ممکن است به عنوان علائم فیزیکی اختلال افسردگی اساسی مشاهده شود.

5. تغییرات در خواب: مشکلات در خواب از جمله بیداری زودرس، بیداری در نیمه شب، یا خواب بیش از حد.

6. افکار مرتبط با مرگ و میر: افکار و خیالات مرتبط با مرگ و میر، خودکشی، یا افکار منفی و تأثیرگذار بر خود و دیگران.

7. تغییرات در فعالیت‌های روزمره: کاهش علاقه به فعالیت‌های روزمره، از جمله سرگرمی‌ها و رفتارهای اجتماعی.

8. احساس بی‌ارزشی و بی‌ارادگی: احساس ناراضی بودن از خود، بی‌ارزشی و عدم اراده برای انجام کارها.

این علایم ممکن است در هر فرد با اختلال افسردگی اساسی با شدت و مدت زمان متفاوتی ظاهر شوند. این اختلال ممکن است عوارضی جسمی نیز ایجاد کند و در صورت عدم تشخیص و درمان مناسب، می‌تواند به مشکلات جدی‌تری از جمله خودکشی منجر شود. بنابراین، تشخیص و درمان اختلال افسردگی اساسی از طریق متخصصین روانپزشکی و روانشناسی بسیار حیاتی است.

اختلال افسردگی دوره‌ای یا بیپولار (Bipolar Disorder)، نیز به عنوان اختلال دوقطبی شناخته می‌شود و یک اختلال روانی است که به تناوب دوره‌های افسردگی (بیپولاریته دوره‌های افسردهی) و دوره‌های بالاگرایی (مانیا یا هیپومانی) مشخص می‌شود.

1. دوره‌های افسردگی: شامل افسردهی شدید و پایدار، کاهش انرژی، احساسات ناامیدی، افکار خودکشی و کاهش علاقه به فعالیت‌های روزمره است. این دوره‌ها ممکن است مدت زمانی از چند هفته تا چند ماه طول بکشد.

2. دوره‌های بالاگرایی (مانیا یا هیپومانی): شامل احساسات خوشحالی شدید و بیش از حد، افکار و اعمال پرخاشگرانه، افزایش انرژی، افزایش تکلم و تمایل به انجام فعالیت‌های پرخاشگرانه و خطرپذیری بیش از حد است. در دوره‌های هیپومانی، این علائم کمتر شدید و بیشتر قابل مدیریت هستند، اما در دوره‌های مانیا، این علائم بسیار شدید و مشکل‌ساز می‌شوند.

علایم بیپولاریته دوره‌های افسردگی و بالاگرایی می‌توانند در هر فرد و با شدت و مدت زمان متفاوتی ظاهر شوند. بیشتر افراد با بیپولار دوره‌های افسردگی بیشتر و طولانی‌تری دارند نسبت به دوره‌های بالاگرایی.

تشخیص و درمان بیپولاریته دوره‌های افسردگی و بالاگرایی توسط متخصصین روانپزشکی و روانشناسی صورت می‌گیرد. درمان این اختلال معمولاً شامل مداخلات دارویی، مشاوره روانشناختی و پشتیبانی اجتماعی است. منظور از مداخلات دارویی ممکن است شامل مصرف داروهای استابیلایزرهای خلقی مانند لیتیوم و داروهای ضد افسردگی یا ضدروانپریشی باشد.

اختلال افسردگی ناشی از بیماری (Depressive Disorder Due to Another Medical Condition)، همچنین به عنوان افسردگی ناشی از بیماری جسمی شناخته می‌شود، یکی از اختلالات روانی است که ناشی از بیماری‌های جسمی یا بیولوژیکی دیگر است. این اختلال ممکن است به طور موازی با بیماری جسمی وجود داشته باشد و یا به عنوان عارضه‌ای از بیماری جسمی ظاهر شود.

مواردی از بیماری‌های جسمی که ممکن است باعث ایجاد اختلال افسردگی ناشی از بیماری شوند، عبارتند از:

1. بیماری‌های مغزی مانند سکته مغزی، تروما مغزی، و تومورهای مغزی.
2. بیماری‌های عصبی مانند پارکینسون، مالتیپل اسکلروز، و التهابات عصبی.
3. بیماری‌های قلبی مانند بیماری‌های قلبی عروقی و نارسایی قلبی.
4. بیماری‌های داخلی مانند دیابت، هیپوتیروئیدیسم، و بیماری‌های کلیه.
5. بیماری‌های عفونی مانند ایدز و هپاتیت.

علایم و عوارض اختلال افسردگی ناشی از بیماری می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

1. افسردهی و ترحم: افسردهی شدید و پایدار، کاهش انرژی، و ترحم برای انجام فعالیت‌های روزمره.

2. اختلال در خواب: مشکلات در خواب مانند بیداری زودرس یا خواب بیش از حد.

3. اختلال در تغذیه: افزایش یا کاهش وزن بدون دلیل و تغییرات در اشتها.

4. علائم جسمی: شامل درد و ناراحتی‌های جسمی، خستگی و کاهش توانایی‌های فیزیکی.

5. افکار مرتبط با مرگ و میر: افکار و خیالات مرتبط با مرگ و میر، خودکشی یا عدم ارزشیابی.

مداخلات درمانی برای اختلال افسردگی ناشی از بیماری ممکن است شامل مداخلات پزشکی برای کنترل بیماری جسمی همچون داروها، درمان‌های فیزیوتراپی، و مشاوره روانشناختی باشد. در برخی موارد، درمان بیماری جسمی ممکن است بهبود وضعیت افسردگی را فراهم کند.

اختلال دو قطبی نوع دوم (Bipolar II Disorder) یک نوع اختلال دوقطبی است که شامل دوره‌های افسردگی شدید و دوره‌های هیپومانی (Hypomania) است. این اختلال متفاوت از اختلال دو قطبی نوع اول (Bipolar I Disorder) است که در آن دوره‌های بالاگرایی شدید (مانیا) رخ می‌دهد.

مشخصه‌های اصلی اختلال دو قطبی نوع دوم عبارتند از:

1. دوره‌های افسردگی: شامل افسردهی شدید، کاهش انرژی، افکار ناامیدی، کاهش علاقه به فعالیت‌های روزمره، و مشکلات در خواب و اشتها است. این دوره‌های افسردگی می‌توانند بسیار شدید و مدت‌زمان طولانی داشته باشند.

2. دوره‌های هیپومانی: شامل دوره‌هایی از افزایش انرژی، احساس خوشحالی، افکار خوشحالی و مثبت، افزایش فعالیت‌ها، و افزایش تکلم است. این دوره‌ها از نظر شدت کمتر از مانیا در اختلال دو قطبی نوع اول هستند و بیشتر قابل مدیریت هستند.

3. تفاوت با اختلال دو قطبی نوع اول: در اختلال دو قطبی نوع دوم، دوره‌های بالاگرایی (مانیا) ندیده می‌شوند. این اختلال بیشتر به دوره‌های هیپومانی محدود می‌شود که کمتر شدیدتر و کمتر مشکل‌ساز از نظر اجتماعی هستند.

اختلال دو قطبی نوع دوم ممکن است به همراه مشکلاتی همچون اضطراب، اختلالات خواب، اضطراب اجتماعی و مصرف مواد مخدر و الکل رخ دهد. تشخیص و درمان این اختلال توسط متخصصین روانپزشکی انجام می‌شود و معمولاً شامل مداخلات دارویی و مشاوره روانشناختی است. درمان ممکن است شامل داروهای استابیلایزرهای خلقی، ضدافسردگی، و در برخی موارد، آنتی‌پسیکوتیک‌ها باشد.

اختلال افسردگی مزمن، که قبلاً به عنوان اختلال افسردگی دیستیمی (Dysthymia) شناخته می‌شد، یک نوع اختلال افسردگی است که برخلاف اختلال افسردگی اساسی (Major Depressive Disorder) که عمدتاً دوره‌های افسردگی شدید را شامل می‌شود، به طور مداوم در طول زمان برای دو سال یا بیشتر ادامه دارد و با افسردهی کمتر شدیدتر ولی پایدار همراه است.

مواردی از ویژگی‌های اصلی اختلال افسردگی مزمن عبارتند از:

1. افسردهی مزمن: افسردهی شدید نیست، اما به طور مداوم برای دو سال یا بیشتر ادامه دارد و به عنوان احساس ناخوشایند و کمتر از انتظارات عمومی افراد به وجود می‌آید.

2. کاهش انرژی و علاقه: کاهش کلی انرژی، علاقه و شور و اشتیاق برای انجام فعالیت‌ها و دستیابی به اهداف.

3. کاهش توانایی‌های روانی و اجتماعی: ممکن است با کاهش تمرکز، توجه، و تصمیم‌گیری، احساسات افسردهی به صورت مداوم و تأثیرگذار بر روابط اجتماعی فرد همراه باشد.

4. علائم جسمی: افراد ممکن است علایم جسمی مانند دردهای مزمن، مشکلات خواب، مشکلات گوارشی و سردردهای مزمن را تجربه کنند.

5. افکار منفی و خودکشی: افراد ممکن است به طور مداوم با افکار منفی، احساسات بی‌ارزشی و افکار خودکشی روبرو شوند.

اختلال افسردگی مزمن ممکن است برای افراد زندگی روزمره خود را تحت تأثیر قرار دهد و باعث کاهش کیفیت زندگی شان شود. درمان این اختلال شامل استفاده از داروهای ضدافسردگی، مشاوره روانشناختی و روش‌های مدیریت استرس و افسردگی می‌شود. در بعضی موارد، ترکیب درمان دارویی و مشاوره روانشناختی می‌تواند بهترین نتایج را به ارمغان آورد.

اختلال افسردگی انقلابی یا اختلال افسردگی ناشی از انقلاب (Disruptive Mood Dysregulation Disorder) یکی از اختلالات روانی است که معمولاً در کودکان و نوجوانان ظاهر می‌شود. این اختلال به عنوان یک وضعیت افسردگی شدید و پایدار در کودکان و نوجوانان تعریف می‌شود که با عوارضی همچون خشونت، تنش و عصبانیت شدید همراه است.

ویژگی‌های اختلال افسردگی انقلابی عبارتند از:

1. عصبانیت شدید و خشونت: کودکان و نوجوانان مبتلا به این اختلال معمولاً دارای عصبانیت و خشونت شدیدی هستند که در برخی موارد می‌تواند به صورت بی‌سابقه و ناگهانی ظاهر شود.

2. تنش و تغییرات مزاجی: این افراد دارای تغییرات مزاجی شدیدی هستند که می‌تواند در طول روزها به شکل چرخه‌ای تغییر کند؛ به عنوان مثال، از حالت بسیار خوشحالی به حالت بسیار افسردهی یا عصبانیت.

3. نقص در تنظیم عاطفی: کودکان و نوجوانان مبتلا به این اختلال دارای مشکلات در تنظیم عاطفی هستند، به طوری که نمی‌توانند به طور معمول با واکنش‌های مناسب به موقعیت‌ها و رخدادها پاسخ دهند.

4. تأثیر بر عملکرد تحصیلی و اجتماعی: این اختلال ممکن است باعث کاهش توانایی کودکان و نوجوانان در مدیریت رفتارهای خود، ارتباطات اجتماعی، و عملکرد تحصیلی شان شود.

5. ثبات نداشتن علائم: در برخی از موارد، علائم اختلال افسردگی انقلابی ممکن است با طولانی شدن زمان بهبود یافته یا می‌توانند به صورت دوره‌ای و بی‌سابقه ظاهر شوند.

برای تشخیص و درمان اختلال افسردگی انقلابی، مشاوره و درمان با متخصصین روانشناسی و روانپزشکی مهم است. درمان معمولاً شامل مشاوره روانشناختی، روش‌های مدیریت رفتاری، و در برخی موارد، داروها می‌شود.

اختلال افسردگی موسمی، معمولاً به عنوان افسردگی موسمی (Seasonal Affective Disorder یا SAD) شناخته می‌شود، یک نوع اختلال افسردگی است که با تغییرات فصلی در نور و هوا مرتبط است، به خصوص با کاهش نور خورشید در فصل زمستان.

ویژگی‌های اصلی اختلال افسردگی موسمی عبارتند از:

1. ظهور در فصل‌های سرد: این اختلال معمولاً در فصل زمستان ظاهر می‌شود که مدت زمان نور خورشید کمتر است، اما در برخی افراد نیز ممکن است در فصل‌های بهار یا تابستان به دلیل تغییرات در فشار هوا یا نور خورشید ظاهر شود.

2. افسردهی و ناراحتی: افراد مبتلا به این اختلال معمولاً افسردهی، احساسات ناراحتی، اضطراب، و احساسات منفی دیگر را تجربه می‌کنند.

3. خستگی و انرژی کم: افراد ممکن است دارای کاهش انرژی، خستگی مزمن، و کاهش تمایل به انجام فعالیت‌های روزمره باشند.

4. اختلالات خواب: افراد ممکن است مشکلات در خواب مانند بیداری زودرس، خواب در طول روز، یا خواب بیش از حد را تجربه کنند.

5. اختلالات در تغذیه: افراد ممکن است دارای تغییرات در اشتها و وزن باشند، از جمله افزایش وزن به دلیل تمایل به مصرف غذاهای پرکالری و شیرینی‌ها.

6. تأثیر بر عملکرد اجتماعی و شغلی: افراد مبتلا به این اختلال ممکن است مشکلاتی در روابط اجتماعی و عملکرد شغلی‌شان تجربه کنند.

درمان اختلال افسردگی موسمی ممکن است شامل مداخلات مختلفی باشد، از جمله مشاوره روانشناختی، نور درمانی (Light Therapy) که در آن از نور مصنوعی برای تقویت مزاج استفاده می‌شود، داروها (مانند آنتی‌دپرسانت‌ها)، و تغییرات در سبک زندگی مانند ورزش منظم و مدیریت استرس. درمان بهترین واکنش به ویژگی‌ها و نیازهای هر فرد دارد، بنابراین مهم است که درمان توسط یک تیم درمانی متخصص و با تجربه انجام شود.